Er is een sterke en waardevolle relatie tussen kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong, meerbegaafdheid of hoogbegaafdheid en open einde speelgoed. Lees er alles over in dit artikel.
Open einde speelgoed stimuleert diepgang en creativiteit
Kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong denken vaak complexer en hebben behoefte aan diepgang, verbanden en betekenis. In plaats van een ‘voorgekauwde opdracht’ zoals in veel klassikale lessen of met ‘gesloten einde speelgoed’, willen zij zélf iets bedenken en maken. Open einde speelgoed, zoals magnetische tegels, loose parts of houten bouwmaterialen, geeft geen vast einddoel. Je kind mag zelf bepalen wat het maakt, hoe het speelt en wanneer het klaar is. Die vrijheid past perfect bij de denk- en speelstijl van hoogbegaafde kinderen.
Vrij spel = vrij denken
Open einde speelgoed nodigt uit tot vrij spel. En juist daarin ontstaan de meest originele ideeën. Dat is exact wat kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong vaak nodig hebben: de ruimte om buiten de lijntjes te denken, nieuwe oplossingen te verzinnen en hun fantasie helemaal te gebruiken. In een schoolsysteem waar vaak het ‘juiste antwoord’ wordt beloond, is open einde spel een plek waar fouten niet bestaan en alles mogelijk is.
Autonomie en eigenaarschap
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een sterk gevoel voor autonomie. Ze willen begrijpen waarom iets moet, hoe iets werkt en vooral: het op hun eigen manier doen. Open einde speelgoed biedt die kans. Het kind bepaalt de regels, de vorm van het spel en het tempo. Dat gevoel van eigenaarschap versterkt het zelfvertrouwen én de intrinsieke motivatie. Terwijl een vaste methode in de klas juist kan voelen als een keurslijf.
Ontsnappen aan onderprikkeling
Als kinderen zich op school vervelen of niet gezien voelen, zie je vaak dat ze hun energie kwijt willen in andere vormen van uitdaging. Spelen met open einde materialen kan dan een uitlaatklep zijn. Denk aan het bouwen van ingewikkelde structuren met Connetix, het verzinnen van rollenspellen met Grapat-figuren of het combineren van loose parts tot een eigen mix voor in een zelfgebouwd laboratorium of machine. Dit soort spel activeert hun denkvermogen, zelfs als ze dat op school niet kunnen inzetten.
Observatie: wat vertelt het spel?
Voor ouders en pedagogisch professionals biedt open einde spel een unieke kans om te zien waar het kind staat. Wat kiest het? Bouwt het gedetailleerde symmetrische vormen, of juist chaotisch en fantasievol? Stelt het regels op voor zichzelf, zoekt het verdieping, maakt het abstracte thema’s concreet? Open einde spel is als een venster op het innerlijke leven van het kind. En juist bij kinderen die op school onderpresteren of zich aanpassen, kan dat veel onthullen.
Minder prestatiedruk, meer zelfexpressie
In een schoolsysteem draait het vaak om cijfers, goed of fout, toetsmomenten en verwachtingen. Dat kan verlammend werken op een kind dat perfectionistisch is, faalangstig of gevoelig voor kritiek. Open einde speelgoed daarentegen legt géén prestatiedruk op. Er is geen ‘goed resultaat’, alleen het proces. Dat verlaagt de stress en opent de deur naar zelfexpressie en plezier. Voor veel kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong is dát precies wat ze nodig hebben om hun energie weer te laten stromen.
Een rijke leeromgeving thuis
Tot slot: als school niet altijd voldoende uitdaging of aansluiting biedt, dan kun je thuis of in de opvangomgeving wél zorgen voor verrijking. Een zorgvuldig samengestelde speelhoek met open einde speelgoed kan een wereld van verschil maken. Denk aan een mand met natuurlijke materialen, een plank met bouwsets die uitnodigen tot combineren, een tafeltje met sensorisch spelmateriaal. Het hoeft niet groots of duur te zijn, als het maar uitnodigt tot zelf ontdekken.